پر استعمال ترین واژه قرآنی

124 مورد به صورت اسم و 112 مورد در قالب فعل در قرآن آمده است معنای اصلی این کلمه قرارگرفتن چیزی در کنار چیز دیگر است به نحوی که فاصله‌ای در کار نباشد.

این کلمه طبعاً به معنی قُرب هم به کار رفته هم قُرب مادی هم قرب معنوی. برای این ماده و مشتقات آن معانی زیادی در حدود 27 مورد آورده‌اند اما همه‌ی آنها به اعتبار همان یک معنی اول آن است.

این لفظ هم در امور جسمانی به کار رفته و کم کم در طول تاریخ کاربرد آن به مفاهیم معنوی رسیده است و معناهای جدید و خاص پیدا کرده است.

در کتاب مفردات راغب (لغت‌نامه‌ای در باب لغات قرآنی به زبان عربی) آمده است: «وِلایت به معنی نصرت است اما وَلایت به معنی تصدی و صاحب اختیاری یک کار است و گفته شده است که معنی هر دو یکی است و حقیقت آن همان تصدی و صاحب‌ اختیاری است»

راغب راجع به کلمه‌ی ولی و کلمه‌ی مولی می‌گوید.
«این دو کلمه نیز به همان معنی است چیزی که هست گاهی مفهوم اسم مفعولی دارند گاه مفهوم اسم فاعلی»

ولایت از آن خداست

آیاتى در قرآن کریم داریم که ولایت را منحصر به خداوند می‌‏داند، و بدون هیچ گونه استثنائى، در بسته و سربسته ولایت را از آن خدا قرار می‌‏دهد. مانند آیات زیر:

• «قل اغیر الله اتخذ ولیا فاطر السموات و الارض و هو یطعم و لا یطعم قل انى امرت ان اکون اول من اسلم و لا تکونن من المشرکین‏». (آیه 14، از سوره 6: انعام)

• «بگو (اى پیامبر) آیا من براى خودم ولیى غیر از خداوند بگیرم، در حالیکه او آسمان‏ها و زمین را آفریده است؟!و او غذا می‌‏دهد، و کسى به او غذا نمی‌‏دهد؟!بگو من مامور شده‏ام که: اولین کسى باشم که به این خدا ایمان آورده و تسلیم شده باشد!و البته البته از مشرکان به خدا مباش‏».

در این آیه می‌‏بینیم ولایت را ملازم با آفرینش آسمان‏ها و زمین، و واجب الوجود بودن ذات حق می‌‏گیرد، که عالم را طعام و رزق می‌‏دهد، و خود به هیچ گونه روزى نمی‌‏خورد، پس ولایت در انحصار خداوند است.

• «ام اتخذوا من دونه اولیاء فالله هو الولى و هو یحیى الموتى و هو على کل شى‏ء قدیر». (آیه 9، از سوره 42: شورى)

• «آیا ایشان غیر از خداوند، براى خود اولیائى گزیده‏اند، پس خداوند است که اوست فقط ولى، و اوست که مردگان را زنده می‌‏کند، و او بر هر چیزى تواناست‏».

• «و هو الذى ینزل الغیث من بعد ما قنطوا و ینشر رحمته و هو الولى الحمید». (آیه 28، از سوره 42: شورى)

• «و اوست آنکه باران را پس از آنکه از بارش آن ناامید شدند، فرو می‌‏فرستد، و رحمت‏خود را می‌‏گسترد، و اوست که صاحب ولایت است، و محمود و مورد ستایش‏».

• «و ما لکم من دون الله من ولى و لا نصیر» (آیه 107، از سوره 2: بقره و آیه 22 از سوره عنکبوت: 29، و آیه 31 از سوره 42: شورى)

• «و از براى شما غیر از خداوند، هیچ صاحب ولایتى، و هیچ یار و معینى نیست‏».

• در تمام این آیات و آیات دیگرى از قرآن، می‌‏بینیم که ولایت را از صفات مختصه حضرت بارى عز و جل، و ولى را از اسماء مختصه او می‌‏داند.

ولایت از آن رسول الله و ...

و از طرفى می‌‏بینیم در آیاتى ولایت را به غیر خدا هم نسبت می‌‏دهد مانند:

• «و ان تظاهرا علیه فان الله هو مولاه و جبریل و صالح المؤمنین و الملائکة بعد ذلک ظهیر». (آیه 4 از سوره 66: تحریم)

«و اگر شما دو نفر عایشه و حفصه بر علیه پیغمبر قیام نموده و در این غلبه پشت‏به پشت‏یکدیگر دهید، و با هم معین و همداستان شوید، پس خداوند ولى پیغمبرش می‌‏باشد، و جبرئیل و صالح المؤمنین (على بن ابیطالب) ولى پیغمبرش می‌‏باشند، و فرشتگان نیز علاوه کمک کار و یار و یاور او خواهند بود».

در این آیه مبارکه جبرائیل و امیر المؤمنین علیه السلام را به خداوند ضمیمه نموده و آنها را ولى رسول الله قرار داده است.

• «انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکوة و هم راکعون‏». (آیه 55، از سوره 5: مائده)
  
  
• «این است و جز این نیست که ولى شما خداست و رسول خدا و کسانیکه ایمان آورده‏اند، آنانکه اقامه نماز می‌‏کنند، و اعطاء زکات در حال رکوع می‌‏نمایند».

در این آیه نیز علاوه بر ولایت‏خداوند، ولایت رسول خدا و ولایت امیر المؤمنین علیه السلام را که در حال رکوع انگشترى خود را به صدقه و زکات دادند معین می‌‏کند. براى حل این مسئله و حل این اختلافى که به صورت ظاهر اختلاف به نظر می‌‏رسد، جواب همان است که در موارد عدیده داده‏ایم، و آن این است که: صفات حضرت بارى براى خداوند بالاصاله است، و براى غیر خداوند بالتبع، خداوند نور است و دیگران پرتو و شعاع، خداوند نور است و غیر خدا سایه.

و علیهذا هیچ تنافى نیست، زیرا ولایت رسول الله و امیر المؤمنین هم به ولایت‏خداست، و از خداست.

و نظیر این مسئله در قرآن کریم بسیار است، از جمله آن که می‌‏گوید:

«ایبتغون عندهم العزة فان العزة لله جمیعا» (آیه 139، از سوره 4: نساء)

• «آیا ایشان در نزد آنان (کافران) عزت می‌‏جویند؟عزت تمام اقسام و مراتبش اختصاص به خدا دارد».

«من کان یرید العزة فلله العزة جمیعا» (آیه 10، از سوره 35: فاطر)

«هر کس عزت می‌‏خواهد، بداند که تمام مراتب و درجات عزت، اختصاص به خدا دارد.

در عین حال می‌‏گوید:

«و لله العزة و لرسوله و للمؤمنین و لکن المنافقین لا یعلمون‏». (آیه 8، از سوره 63: منافقون)

«عزت اختصاص به خدا و رسول خدا و مؤمنین دارد، و لیکن منافقین نمی‌‏دانند».

عزت خداوند مال خداست و ذاتى اوست، و عزت رسول خدا و مؤمنان، از خداست و نسبت‏به آنها عرضى است. همچنین لایت‏براى خداوند ذاتى است، و براى غیر او عرضى است. همچون چهره و صورت صاحب صورت که براى خود او ذاتى است، و براى آئینه‏اى که در آن می‌‏نگرد عرضى است.

کسى نمی‌‏تواند شکل و صورت را از خودش بگیرد، ولى می‌‏تواند در آئینه نظر کند و صورتش در آن منعکس گردد، و می‌‏تواند صورت خود را از آئینه بردارد، و در این حال دیگر صورتى در آن دیده نمی‌‏شود.


همچنین ببینید:
تقسیم بندی کلی ولایتها

ولاء اثباتی خاص

ولاء اثباتی عام

ولاء محبت

ولاء تصرف

ولاء زعامت

ولاء امامت

آیه ولایت

حدیثی در باب حکمت وجود امام

ثبوت ولایت

وجه مشترک میان شیعه و تصوف

امامت در باطن اعمال

منبع: امام شناسی ؛ آیت الله حسینی طهرانی

نظر  

نوشته شده توسط مهراد شاهی در جمعه 89/5/1 ساعت 12:47 عصر موضوع | لینک ثابت